Lokalizacja: 1 Maja 4, 05-825 Grodzisk Mazowiecki
Budynek dworca powstał w latach 1922-1924 według projektu Romualda Millera, na miejscu wcześniejszego murowanego dworca, zwanego koszarowym, zniszczonego w czasie I wojny światowej. W 1972 roku budynek wpisany został do rejestru zabytków. Był to jeden z pierwszych przystanków Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. Budowa kolei z Warszawy do Wiednia wpłynęła zasadniczo na ożywienie pobliskich terenów. Sama budowa była źródłem licznych interesów.
Hrabia Ewaryst Mokronowski wyciął z lasów otaczających Grodzisk i Jordanowice wiekowe dęby, klony, jesiony na pale i stemple do budowy mostów na pobliskich rzekach oraz na podkłady kolejowe. Kolej wykupywała tereny pod torowiska i infrastrukturę, dawała pracę na budowie. Na swoim, przyległym do torów, terenie Ewaryst Mokronowski wybudował dom zajezdny z bufetem – obecnie willa Foksal. Otwarcie pierwszego fragmentu Drogi Żelaznej 14 czerwca 1845 roku odbyło się bardzo uroczyście. Zaproszono 600 osób, nie licząc mieszkańców miasteczka i okolicznych wsi. Po przyjeździe koleją do miasta książę namiestnik wydał obiad dla najznamienitszych 150 osób, potem podejmowany był przez dziedzica Mokronowskiego w dworku w Jordanowicach wetami (dawne określenie deseru), a w ogrodach muzyką.
Mówiąc o dworcu i kolei, nie sposób nie wspomnieć czasów powstania styczniowego. Powstańcy działali w oparciu o informację przekazywane przez sieć organizacji konspiracyjnych, między innymi pracowników kolei. Grodziscy kolejarze pośredniczyli w przekazywaniu broni, amunicji i leków walczącym oddziałom powstańczym. Telegrafista kolejowy Bratysław Znajewski blisko rok odbierał zaszyfrowane rozkazy naczelnika powstania Romualda Traugutta, a potem Rządu Narodowego i przekazywał je oddziałom powstańczym, zwrotnie przesyłał raporty o stanie oddziałów i uzbrojenia. Znajewski został w październiku 1863 roku aresztowany i zesłany na Sybir, jego kolega, także kolejarz, Antoni Nowicki zmarł w drodze na Sybir. Za wydawanie fałszywych paszportów został także skazany na 9 lat zesłania. Władze carskie za działalność patriotyczną karały powstańców, ludność cywilną, duchowieństwo i samo miasto, odbierając mu w 1866 roku prawa miejskie. Smutne te czasy upamiętnia tablica na starym cmentarzu i kapliczka w parku Skarbków. Bezsprzecznie Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska odegrała kluczową rolę dla rozwoju Grodziska. Dostępność w ciągu 45 minut terenów podmiejskich była dla warszawiaków kusząca. Obecność Zakładu Wodoleczniczego, który był zarazem sanatorium i rodzajem kliniki, oraz terenów budowlanych generowała rozwój dzielnicy willowej, zwanej letniakami.
W tym czasie zaczął rozwijać się przemysł. Niedługo potem powstała nowa dzielnica robotnicza Łąki. Grodzisk wkroczył w kolejną fazę rozwoju.
Galeria obiektu:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007 - 2013