Cmentarz parafialny

Lokalizacja: Józefa Montwiłła, 05-825 Grodzisk Mazowiecki

Poprzedni cmentarz w Grodzisku położony był wokół kościoła pw. św. Anny. Z konieczności powierzchnia cmentarza była niewielka. Kolejni proboszczowie starali się grodzić teren, aby zapobiec wypasaniu się na nim bydła, co było częste w tamtych czasach. Co kilka lat przygotowując wolne miejsca, przekopywano starsze groby, a szczątki układano w kostnicy lub w kapicy cmentarnej. Jedynie członkowie możnych okolicznych rodów chowani byli w podziemiach kościoła.

W końcu XVIII wieku zakazano grzebania zmarłych wewnątrz miast ze względów sanitarnych. Cmentarz przeniesiono wówczas za rogatki miasta i zlokalizowano „w polach”, przy zbiegu dzisiejszych ulic J. Montwiłła i Radońskiej. Poświęcenia cmentarza dokonał proboszcz Klemens Szaniawski. Najstarsze pochówki datowane są od dnia 27 września 1819 roku. Według ustnego przekazu pierwszą osobą pochowaną na cmentarzu była mała dziewczynka. Początkowo nie oznaczano mogił, stosując wcześniejszy system przekopywania grobów i składania kości w kostnicy. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1842 roku.

W tym samym roku wydzielono miejsce do chowania innowierców, wielkości dziesiątej części całej powierzchni cmentarza. Trzeba tu dodać że osoby wyznania mojżeszowego miały swój kirkut na dzisiejszej ulicy żydowskiej. Na cmentarzu parafialnym, zgodnie z pismem Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji z 1819 roku, wydzielono miejsce dla samobójców, dzieci nieochrzczonych i chrześcijan wyznań niekatolickich. Na przestrzeni 200 lat cmentarz kilkukrotnie powiększano, pierwotnie 480 łokci kwadratowych, czyli około 200 m 2 , nie wystarczało na potrzeby parafii. Warto wspomnieć, że za czasów proboszcza Kosińskiego w 1866 roku, cmentarz został okopany i osadzony drzewami i krzewami a ogrodzenie uzupełnione o bramę i furtkę żelazną. Niektóre drzewa rosnące do dziś, pamiętają tamte czasy. W dzieje cmentarza wpisały się obie wojny światowe. W czasie I wojny światowej Rosjanie ustawili na nim punkt artyleryjski, a w 1915 roku w części północnej cmentarza Niemcy wydzielili miejsce pochówku dla swoich żołnierzy. W czasie II wojny światowej okupanci kazali przekopać polskie groby w tej części i zachować to miejsce dla żołnierzy niemieckich. Zapobiegając zniszczeniu grobów, przeniesiono szczątki 5 polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko-bolszewickiej i pochowano je obok żołnierzy poległych w 1939 roku. Tak więc i na cmentarzu powstała strefa ü. Betonowe słupy wyznaczające część dawną niemiecką stoją do dziś. Po raz ostatni cmentarz był powiększony w 1925 roku. Wtedy wysiłkiem całej społeczności grodziskiej został ogrodzony solidnym murem. Do niedawna na poszczególnych przęsłach widniały nazwiska fundatorów. Były to osoby prywatne, całe rodziny, cechy rzemieślnicze, bractwa religijne, ministranci, harcerze, robotnicy miejscowych fabryk. Ksiądz proboszcz Mikołaj Bojanek, animator tego społecznego dzieła, opisał je w swojej monografii kościół i parafia w Grodzisku, która jest bogatym źródłem wiedzy o mieście.

« Wróć do Grodzisk Mazowiecki

#
#
#

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007 - 2013