Dwór Radonie

Lokalizacja: Widokowa 38-40, 05-825 Radonie

W cieniu starych kasztanów widnieje brama wjazdowa. Za zakrętem drogi otwiera się rozległy podjazd przed frontem XIX-wiecznego parterowego dworu. Otacza go park pełen 200-300-letnich drzew. Dwór wybudowany został przez Piotra Folkierskiego i jego żonę Julię z Rydeckich w 1842 roku. Majątek Radonie istniał dużo wcześniej. Najstarszym zachowanym dokumentem jest akt kupna – sprzedaży z dnia 21 czerwca 1796 roku, w którym wielmożny Antoni Grotuz, pisarz grodzki Księstwa Żmudzkiego, sprzedał Dobra Wsi Radonia-Dąbrówka urodzonemu Piotrowi Czołchańskiemu, radcy Departamentu Warszawskiego, wraz z małżonką Józefą z Chmielewskich.

Dwór wielokrotnie zmieniał właścicieli. Miał jednak szczęście do nietuzinkowych postaci. Bardzo interesującą postacią był wspomniany Piotr Folkierski. Człowiek przedsiębiorczy, o dużych uzdolnieniach inżynierskich, który zastosował w swoim gospodarstwie około 1855 roku maszynę o napędzie parowym, tak zwaną lokomobilę do poruszania maszyn rolniczych – młocarni, sieczkarni i urządzeń gorzelnianych – pomp i mieszadeł. Było to rozwiązanie niespotykane dotąd na terenie Królestwa Polskiego.

W tamtych czasach większość majątków ziemskich była samowystarczalna w dziedzinie produkcji i przetwarzania płodów rolnych. W majątku Radonie były młyn, przetwórnia owoców i jarzyn, tak zwana fabryka marmolady, gorzelnia i browar. Piotr Folkierski zmodernizował swój browar i prowadził w nim dochodową produkcję. Roczna produkcja piwa w Radoniach w 1878 roku wynosiła 12000 wiader. Wiadro to rosyjska miara pojemności, równoważna ponad 12 litrom, wprowadza na ziemie polskie w 1849 roku. Radoński browar zaopatrywał w piwo Warszawę, korzystając z własnego skałdu tego trunku przy ulicy Miodowej 3. Kolejni właściciele i dzierżawcy majątku kontynuowali działalność piwowarską. U progu XX wieku produkcja wynosiła już 28000 wiader, czyli 344000 litrów. Browar został zniszczony podczas I wojny światowej.

Na marginesie opowieści o dworze w Radoniach należy wspomnieć o synu Piotra, Władysławie Folkierskim, matematyku, inżynierze, uczestniku powstania styczniowego, współzałożycielu Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu. W 1873 roku wyjechał on do Peru, gdzie pracował jako inżynier rządowy, zajmując się budową trakcji telegraficznych oraz rozbudową linii kolejowych, zarządzał też żeglugą parową na jeziorze Titicaca. Wykład, był dziekanem Wydziału Matematyki na Uniwersytecie w Limie. Po powrocie do Polski pracował przy budowie linii kolejowych, między innymi Chabówka – Zakopane, popularnej zakopiańskiej ciuchci.

Ostatni przed reformą rolną właścicielami majątku Radonie byli Jan i Maryla Chrzanowscy. Jan był krewnym generała „Grota” Roweckiego. Wzmianki o bytności generała w Radoniach można znaleźć w pamiętnikach jego córki Ireny.

Po II wojnie światowej majątek liczący 173 hektary został upaństwowiony. Przez długie lata dwór stał pusty, wreszcie w latach 80. popadł w całkowitą ruinę. Obecni właściciele odkupiwszy dwór, odbudowali go, przywracając ,u dawną świetność. W parku świadkiem przeszłości są drzewa, pomniki przyrody: lipy, dęby, jesiony, kasztanowiec.

Z Radoniami wiąże się jeszcze wiele opowieści. O historię Janeczki zapytajcie Państwo we dworze…

« Wróć do Grodzisk Mazowiecki

#
#
#

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007 - 2013